6 marca 2015 r. o godz. 18.00 w Muzeum Ceramiki przy ul. Kutuzowa 14 odbył się wernisaż wystawy prac Jerzego Dudy-Gracza „Remanenty”. W uroczystym otwarciu ekspozycji udział wzięło kilkadziesiąt osób, przedstawiciele lokalnych władz, środowisk twórczych oraz miłośnicy kultury i sztuki.
Wystawę otworzyła dyrektor Muzeum Anna Bober-Tubaj, która przedstawiła kulisy sprowadzenia do Bolesławca dzieł tak znakomitego artysty. Szczególne podziękowania złożyła córce artysty – Agacie Duda-Gracz, z której zbiorów pochodzą obrazy, a która niestety nie mogła wziąć udziału w tym wydarzeniu, oraz dyrekcji Muzeum Karkonoskiego za pomoc w organizacji ekspozycji. Twórczość artysty przybliżyła Agata Bojanowska – kurator wystawy.
W bolesławieckim Muzeum zaprezentowano 45 obrazów autorstwa Jerzego Dudy-Gracza. To niewielki procent spośród ok. 3000 prac, które stworzył artysta. Jest to jednak zbiór reprezentatywny, ukazujący specyficzny dla artysty styl, wypracowany przez lata. Znaczną grupę dzieł stanowią obrazy z początkowego okresu działalności Jerzego Dudy-Gracza, w których za pomocą jasnych symboli demaskuje wady systemu polityczno-gospodarczego okresu PRL-u oraz ówczesnego społeczeństwa, takie jak: lenistwo, głupotę czy ślepe zafascynowanie kulturą amerykańską. Przykładami są tu takie działa jak: „Jeźdźcy Apokalipsy czyli Fucha” czy „Hamlet Polny”.
Drugą, ważną grupę dzieł stanowi cykl „Pejzaże Jurajskie”, który jest zapowiedzią zgoła odmiennego nurtu nostalgicznego malarstwa pejzażowego, poprzez które ujawnia się tęsknota artysty do krainy dzieciństwa, jaką dla Jerzego Dudy-Gracza był teren Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Artysta urodził się bowiem w Częstochowie, gdzie spędził dzieciństwo. Tradycyjne wychowanie u podnóży Jasnej Góry, miejsca otoczonego przez Polaków szczególnym kultem religijnym, pozostawiło trwały ślad w jego twórczości.
Szczególne podejście do wiary Jerzego Dudy-Gracza ujawnia się w serii dzieł o charakterze sakralnym, ukazujących Chrystusa Ukrzyżowanego na tle autentycznych pejzaży wiejskich. Obrazy te pokazują szczególną wrażliwość artysty i jego niezwykle indywidualne podejście do duchowości człowieka.
Sporą grupę dzieł prezentowanych w Muzeum stanowią także sceny rodzajowe, przedstawiające wydarzenia, które artysta rzeczywiście zaobserwował, osadzone w realiach wiejskich. Lokalny folklor ukazany jest tu w sposób charakterystyczny dla artysty, z pomocą takich środków jak hiperbola czy deformacja, zwłaszcza w odniesieniu do ludzkiego ciała, które jest tutaj potraktowane w sposób szczególny. Artysta ukazuje tęgie kobiety o przysadzistych kształtach, którym nie brak jednak swoistego erotyzmu oraz dzieci o zniekształconych głowach, do których jednak mimo wszystko pała dużą sympatią. Artyście nie można odmówić w przedstawianiu tych scen dużego poczucia humoru i dystansu do świata i siebie samego.
Szczególną uwagę zwracają nokturny „Romeo i Julia” oraz „Sabat Mater”. Tu postaci ludzkie zostały w sferze kompozycji sprowadzone niemal do roli sztafażu. To jednak w tych mikroświatach ukazanych w nocnej scenerii dzieje się najwięcej. Tam przedstawił artysta niemal burzę doznań i uczuć.
Ostatnią grupę dzieł Jerzego Dudy-Gracza stanowią samodzielne pejzaże niewielkiego formatu, wykonane z prawdziwą pieczołowitością. Zachwycają one nawet przeciwników specyficznego języka wypowiedzi malarskiej, jakim posługuje się artysta.
Malarstwo Jerzego Dudy-Gracza budzi podziw lub niechęć. Ale z pewnością artyście nie można odmówić doskonałej znajomości realiów, w których żył, przenikliwości spostrzeżeń i umiejętności obserwacji. Artysta poruszał się świetnie w kulturze XIX i XX w. Niejednokrotnie malarstwo okresu Młodej Polski stanowiło dla niego inspirację twórczą. Ponadto duże uznanie budzi jego wyczucie koloru, którym operował bardzo świadomie i umiejętność twórczego posługiwania się środkami malarskiego wyrazu.
Jego obrazy zawierają liczne odniesienia do polskiej kultury, artysta przedstawił rodzime wsie i miasteczka, postaci z krwi i kości. W swej twórczości posługiwał się symbolami rozumianymi na rodzimym gruncie. Jak mówiła niejednokrotnie w wywiadach jego córka, Jerzy Duda-Gracz nie umiałby żyć i tworzyć gdzieindziej niż w Polsce. Jego twórczość jest bardzo mocno osadzona w tych realiach. Bardzo lubił ten kraj, choć czasem wyśmiewał jego słabości.
Jerzy Duda-Gracz wszystkie swoje dzieła opisywał kolejnym numerem i rokiem powstania. Miało go to mobilizować do dalszej, systematycznej pracy. Dla historyków sztuki, badających twórczość artysty to także wspaniałe narzędzie umożliwiające bezbłędne katalogowanie oraz ewentualne unikanie falsyfikatów.
Wystawa w Muzeum Ceramiki będzie czynna do końca kwietnia. Bilety są dostępne w cenach: 4 zł (bilet normalny), 2 zł (bilet ulgowy), 1 zł (bilet dla dzieci i młodzieży uczącej się). Ekspozycje można zwiedzać w godzinach pracy Muzeum tj.: od wtorku do soboty w godz. 10.00-16.00 oraz w niedziele od 11.00 do 16.00. W czwartki wstęp jest bezpłatny.
W Muzeum w cenie 12 zł można nabyć katalog prac Jerzego Dudy-Gracza prezentowanych na wystawie, wydany przez Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze.