U źródeł bolesławieckiej ceramiki

Dzięki pracom archeologicznym przeprowadzonym w 2007 r. przez pracowników bolesławieckiego muzeum przy wsparciu Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego udało się odkryć pozostałości najstarszej zbadanej do tej pory nowożytnej wytwórni ceramki. W wyniku badań pozyskano prawie 18 000 fragmentów przedmiotów ceramicznych, w tym 8 obiektów zachowanych niemal w idealnym stanie. Najstarsze spośród wydobytego materiału są fragmenty naczyń zaliczanych do tzw. grupy Falkego, datowane na XV-XVI w., najmłodsze zaś fajki pochodzące z XVIII w.

Odkrycie to stało się impulsem do powstania programu naukowo-edukacyjnego, realizowanego przez Muzeum Ceramiki w Bolesławcu i Schlesisches Museum zu Görlitz we współpracy ze znanymi i cenionymi instytucjami z terenu Niemiec: Sächsisches Landesamt für Archäologie (Dresden) oraz Kunstgewerbemuseum, Staatliche Kunstsammlungen Dresden. Honorowy patronat objął nad nim minister kultury i cziedzictwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej Bogdan Zdrojewski.

Ponad 2 lata pracownicy Muzeum Ceramiki opracowywali materiał wydobyty w czasie badań archeologicznych. W wyniku prac inwentaryzacyjno-konserwatorskich udało się odtworzyć łącznie 101 naczyń datowanych od pocz. XVI do poł. XVII w, wśród których wyróżniono: garnki, dzbany, flasze, miski, talerze, trójnóżki, puszki na trzech nóżkach oraz naczynia kolbowate i cylindryczne. Stanowią one najliczniejszą część odkrytego zespołu, w którym wystąpiły także proste i złożone kafle piecowe, fajki i figurki oraz ceramika techniczna: podkładki i przekładki służące do stabilizowania i ochrony wsadu pieca, cegły, osłony ceramiczne i retorta. Przedmioty te zostaną zaprezentowane po raz pierwszy na wystawie w Muzeum Ceramiki w Bolesławcu w dniach od 15 grudnia 2012 r. do 10 marca 2013 r., a następnie w Schlesisches Museum w Görlitz od 13 lipca 2013 r. do 31 października 2013 r.

Eksponowane obiekty prezentują szeroką paletę barw zastosowanych szkliw, m.in. zielonych, brązowych i kobaltowych. Szczególne miejsce zajmują dzbany pokryte szkliwem barwionym kobaltem, które potwierdzają autentyczność przekazu kronikarskiego z 1612 r. o zawiezieniu do Pragi kobaltowego naczynia przez burmistrza Bolesławca – Namslera.

Ceramiczne wyroby cechuje duża różnorodność dekoracji. Pojawiają się aplikacje plastyczne, motywy ryte, wyciskane radełkiem i stemplami oraz malatury. Do najciekawszych eksponatów należą dzbany z nakładkami w formie krucyfiksu, dzban z medalionami portretowymi, z których jeden przedstawia cesarza Macieja Habsburga, dzban z herbem Saksonii oraz naczynie cylindryczne z kartuszem z motywem lwa.

Poza przedmiotami pozyskanymi w trakcie badań archeologicznych na wystawie eksponowane będą również naczynia bolesławieckie, powstałe w XVII w., wypożyczone ze zbiorów muzealnych i kolekcji prywatnych z Polski i Niemiec. Tę grupę naczyń cechuje rozbudowana ornamentyka plastyczna o różnorodnej tematyce. Szczególne miejsce zajmuje tu unikatowy zbiór bogato dekorowanych naczyń, pozyskany przez Muzeum Ceramiki dzięki zaangażowaniu prezydenta Bolesławca i wsparciu finansowemu firm działających na terenie miasta i powiatu. Jest to największa znana na świecie kolekcja wczesnych wyrobów bolesławieckich o tak wysokiej klasie. Warto podkreślić, że w polskich muzeach znajdują się tylko dwa naczynia tego typu – butla pastora Mergo ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu i butla z Zamku Królewskiego na Wawelu, które również zostaną pokazane na wystawie.

Ekspozycję uzupełniają wyroby powstałe w innych europejskich centrach ceramicznych. Umożliwia to porównanie wzorów, form i technologii wytwarzania naczyń w najważniejszych nowożytnych ośrodkach produkcji ceramiki.

Mimo specjalistycznej tematyki ekspozycji organizatorzy kładą duży nacisk na przystępny i atrakcyjny w odbiorze sposób prezentacji zagadnienia. Umożliwiają to nowoczesne, interaktywne formy ekspozycji: filmy, prezentacje multimedialne i gry. Dla najmłodszych zwiedzających przygotowano oddzielną ścieżkę edukacyjną ze stanowiskami umożliwiającymi poznawanie historii bolesławieckiej ceramiki poprzez zabawę oraz pakiet materiałów edukacyjnych.

Wystawie towarzyszy obszerny polsko-niemiecki katalog. Ponad 350-stronicowa publikacja zawiera teksty o charakterze naukowym, przybliżające przebieg badań i zawierające analizę odkrytych w ich trakcie przedmiotów ceramicznych, katalog XVII-wiecznej ceramiki bolesławieckiej oraz encyklopedyczny przegląd europejskich ośrodków produkcji ceramicznej. W katalogu znajduje się duża ilość barwnych zdjęć, rysunków, schematów, wykresów i tablic.

Ze względu na skalę przedsięwzięcia w jego organizację zaangażowało się kilkadziesiąt muzeów z kilku krajów europejskich: Augustinermuseum – Städtische Museen Freiburg; Germanisches Nationalmuseum, Nürnberg; Grassi Museum für Angewandte Kunst, Leipzig; Haus Schlesien, Königswinter – Heisterbacherrott; Hessisches Landesmuseum Darmstadt; Hetjens-Museum – Deutsches Keramikmuseum, Düsseldorf; Keramikmuseum Westerwald, Höhr-Grenzhausen; Kulturhistorisches Museum Görlitz; Kunstgewerbemuseum, Staatliche Kunstsammlungen Dresden; Kunstgewerbemuseum, Staatliche Museen zu Berlin, Stiftung Preußischer Kulturbesitz; Sächsisches Landesamt für Archäologie, Dresden; Museum Bautzen, Museum für Angewandte Kunst, Frankfurt am Main; Museumsstiftung Lüneburg, Archäologie; Muzeum Narodowe w Gdańsku; Muzeum Narodowe we Wrocławiu; Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze; Muzeum w Nysie; Muzeum Zamkowe w Malborku; Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku; Österreichisches Museum für Volkskunde, Wien; Priesterhäuser Zwickau – Museum für Stadt- und Kulturgeschichte; Royal Museums of Art and History, Brussels; Schlesisches Museum zu Görlitz; Staatliche Museen zu Berlin; Museum Europäischer Kulturen; Stadtmuseum Siegburg; Städtische Museen Zittau; Stiftung Stadtmuseum Berlin; Stiftung Schloss Friedenstein Gotha; Zamek Królewski na Wawelu, Kraków oraz kolekcjonerzy prywatni, a także liczne archiwa i biblioteki: Biblioteka Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Biblioteka „Na Piasku” (Oddział Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego), Biblioteka Sächsisches Landesamt für Archäologie (Dresden), Legnicka Biblioteka Publiczna, Archiwum Państwowe we Wrocławiu (Odziały w: Lubaniu, Legnicy i Jeleniej Górze), Stadtarchiv (Annaberg), Stadt- und Bergebaumuseum i Stadtarchiv (Freiberg).

Program naukowo-edukacyjny jest częścią projektu „Nowoczesne muzeum – atrakcyjna edukacja transgraniczna”, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska-Saksonia 2007-2013.

U źródeł bolesławieckiej ceramiki

Godziny otwarcia w dni świąteczne w maju 2024 r.

Godziny otwarcia
w dni świąteczne
w maju 2024 r.