Początki oświetlenia gazowego w Bolesławcu cz. 1

25 listopada, 2022

Pierwszą gazownię na Śląsku wybudowano w latach 1845–1847 we Wrocławiu. Kolejne powstały w Zgorzelcu (1854) i Jeleniej Górze (1857). Bolesławiecka rada miejska już od 1857 r. dostrzegała potrzebę wprowadzenia oświetlenia gazowego, ale ostatecznie decyzję o budowie gazowni podjęła 18 lutego 1862 r.

Usytuowanie gazowni miejskiej przy Auenweg (obecnie S. Staszica)

Widok na gazownię

Pierwotnie zakład umiejscowiono przy ul. S. Staszica (Auenweg). Teren idealnie spełniał ówczesne wymogi dla lokalizacji gazowni: bliskość linii kolejowej (ze względu na dostawy węgla) i oddalenie od centrum miasta (uciążliwość produkcji i niebezpieczeństwo wybuchu gazu). 6 czerwca 1862 r. budowa gazowni została powierzona inżynierowi budowlanemu Häntzschelowi z Zittau.

Pierwszym inspektorem gazowym został 24 lutego 1863 r. siostrzeniec bolesławieckiego aptekarza Karla Eduarda Gustava Wolfa – Karl Alexander Endethum jun. (ur. 1833 – zm. 1886), który przez pewien czas pracował u wuja jako pomocnik. Był powszechnie lubiany i poważany, wspierał też finansowo aktorów. Słynął również z ciętego języka i poczucia humoru. Jedna z anegdot opisana przez miejscowego poetę Illo aus’m Bunzel dotyczyła właśnie otwarcia gazowni, które miało miejsce 5 marca 1863 r. o godz. 19.00.

Burmistrz Gustav Flügel (urząd sprawował w latach 1849–1862) wygłosił wówczas przemówienie i przystąpił do zapalenia pierwszej latarni, zlokalizowanej na schodach przy zachodniej elewacji ratusza, wygłaszając słowa: „I rzekł Bóg: niech się stanie światło”. Niestety latarnia się nie zapaliła, ponieważ żartowniś Endenthum nakazał nie odkręcać głównego zaworu. Niezręczną ciszę przerwał jeden z pracowników słowami: „Szkoda, że główny zawór nie jest odkręcony”.

Całkowity koszt budowy gazowni wyniósł 56 500 talarów. Na koniec 1863 r. miasto oświetlało 119 lamp ulicznych i 1475 lamp w domach prywatnych, czyli łącznie 1594 płomieni. Jedna tona węgla z Wałbrzycha pozwalała na uzyskanie 1500 stóp sześciennych gazu (45 m sześć.). Zużycie gazu w całym mieście wynosiło 2 800 000 stóp sześciennych (84 000 m sześć.) przy cenie od 2 1/9 do 2 5/6 talara za 1000 stóp sześciennych (30 m sześć.). Dochód gazowni wyniósł 8782 talary, wydatki 8693 talary, co oznaczało nadwyżkę w wysokości 89 talarów.

Widok na ulicę Gnadenbergerstraße (obecnie A. Asnyka)

Łaźnia Miejska (obecnie Termy Bolesławiec, ul. Zgorzelecka)

Widok na Bramę Prachowskiego

Widok na Spießgasse (uliczkę Straży)

Widok na ulicę Nicolaistraße (obecnie M. Kutuzowa)

Początki oświetlenia gazowego w Bolesławcu cz. 1

Godziny otwarcia w dni świąteczne w maju 2024 r.

Godziny otwarcia
w dni świąteczne
w maju 2024 r.