logo projektu interreg cz_pl
Strona internetowa wykonana w ramach projektu nr CZ.11.4.120/0.0/0.0/15_006/0000086 pn „Bolesławiec-Vrchlabí – aktywna transgraniczna współpraca muzeów”, dofinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu INTERREG V-A Republika Czeska – Polska 2014-2020.

   kontakt | PL | CZ | EN

Do czego służył muzealny eksponat?

Miniatury termoforów

Bolesławieckie termofory i piecyki – remedium na zimne dni i noce

W zbiorach Muzeum Ceramiki znajdują się nie tylko bogato zdobione serwisy czy wazony o finezyjnych kształtach, ale także przedmioty codziennego użytku. Wśród nich są również przedmioty służące do ogrzewania, wykorzystujące specyficzne własności kamionki w zakresie izolacji termicznej i kumulacji ciepła. Produkowane w przeszłości termofory i piecyki elektryczne cieszyły się dużą popularnością, nie tylko wśród bolesławian.

Dziewiętnasto- i dwudziestowieczne kamionkowe termofory nie przypominają tych obecnie używanych – w postaci gumowych worków, które opatentowano dopiero w 1903 r. Wcześniej były to płaskie, przysadziste naczynia wypełniane gorącą wodą, których zadaniem było ogrzanie pościeli. Wykonywano je m.in. z różnych metali, kamionki lub porcelany.

Termofory wytwarzane przez bolesławieckich garncarzy miały kształt spłaszczonej półkuli przechodzącej u góry w krótką szyję z niewielkim wlewem, zatykanym drewnianym kołkiem owiniętym lnianą tkaniną lub korkiem. W górnej części termofora mocowano masywne ucho, aby ułatwić przenoszenie rozgrzanego naczynia. Termofory najczęściej pokrywano brązowym szkliwem ziemnym. Płaskie, szerokie, nieszkliwione dno pozwalało na stabilne ustawienie naczynia na płycie kuchni w celu podgrzania. Termofory wykorzystywano nie tylko do nagrzewania łóżek. Wkładano je do powozów lub sań, by rozgrzewały stopy w czasie podróży. Zabierano je także na spektakle do teatru, by chłód nie przeszkadzał w oglądaniu sztuki.

W XX w. w Bolesławcu produkowano również kamionkowe obudowy do przenośnych piecyków elektrycznych. W l. 1936–1941 wytwarzano je m.in. w zakładzie Paula Gleisberga. Zachowany w zbiorach muzealnych egzemplarz nawiązuje kształtem do Wielkiego Garnca mistrza Joppego. Ma on postać dwuuchego, owoidalnego garnka (ok. 35 cm wysokości), wewnątrz którego zamontowano spiralę grzejną, a w zakrytej górnej powierzchni oraz dolnej partii brzuśca rozmieszczono okrągłe otwory umożliwiające swobodną cyrkulację ciepłego powietrza. Obudowy z bolesławieckiej wytwórni posiadały charakterystyczną dekorację – biały lub beżowy stylizowany ornament roślinny, nanoszony rożkiem na brązowym szkliwie ziemnym.

Ceramiczne grzejniki produkowano w Bolesławcu również w okresie powojennym. W zbiorach muzealnych znajdują się obudowy do piecyków elektrycznych powstałe w l. 50-60. XX w. w działającej w strukturach Cepelii „Ceramice Artystycznej” Spółdzielni Rękodzieła Artystycznego (obecna nazwa). Piecyki o kopułkowym kształcie (ok. 25 cm wysokości) posiadały otwory, którymi uchodziło ciepło. Pokrywano je barwnymi szkliwami i wykonanymi rożkiem stylizowanymi ornamentami roślinnymi projektu Izabeli Zdrzałki. Ten sam zakład w l. 70-80 XX w. produkował również termofory zaprojektowane przez Bronisława Wolanina, które pokrywano tradycyjnym ornamentem stempelkowym z motywami pawich oczek, kółek i kropek. Ich miniaturki produkowano masowo w tym czasie jako pamiątki.

Godziny otwarcia
w dni świąteczne
w maju 2024 r.

1 maja (środa)
Święto Pracy

Muzeum Ceramiki

11.00-17.00

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

10.00-16.00

3 maja (piątek)
Święto Konstytucji 3 maja

Muzeum Ceramiki

11.00-17.00

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

10.00-16.00

19 maja (niedziela)
Zielone Świątki

Muzeum Ceramiki

nieczynne

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

nieczynne

30 maja (czwartek)
Boże Ciało

Muzeum Ceramiki

nieczynne

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

nieczynne

Skip to content