Dział Historii Miasta – Muzeum Ceramiki w Bolesławcu

Uprzejmie informujemy, że w najbliższym czasie Muzeum Ceramiki w Bolesławcu tymczasowo zmienia sposób funkcjonowania. W związku z tym nasze wystawy będą niedostępne dla zwiedzających:

Dział Historii Miasta – nieczynny od 7 listopada 2022 r.

Dział Ceramiki – nieczynny od 21 listopada 2022 r.

Wystawa stała Działu Historii Miasta

22 sierpnia 2009 r. w budynku Muzeum Ceramiki przy ul. Kutuzowa 14 otwarto stałą ekspozycję poświęconą historii Bolesławca. Wernisaż był ukoronowaniem kilkunastu lat wysiłków zarówno pracowników muzeum, jak i licznego grona miłośników dziejów miasta. Dział Historii Miasta został uruchomiony w 1995 r. w budynku pozyskanym po administrowanym przez Rosjan Muzeum Kutuzowa. Dotychczas prezentowano w nim wystawy czasowe poświęcone wybranym zagadnieniom z przeszłości miasta. Uruchomiona ekspozycja stała ma charakter edukacyjno-popularyzatorski. W przestrzeni ośmiu sal zaprezentowano najważniejsze dla dziejów miasta i regionu zdarzenia i procesy. Wystawę zaaranżowano z wykorzystaniem zbiorów własnych oraz eksponatów wypożyczonych z innych muzeów i kolekcji prywatnych.

Zbiory archeologiczne

Muzealna kolekcja archeologiczna ukazuje najstarsze dzieje Ziemi Bolesławieckiej, począwszy od mezolitu po okres nowożytny (od ok. 8000 r. p.n.e. do XVII w.). Najstarszymi zabytkami są mezolityczne zbrojniki oraz dwie neolityczne siekierki. Zbiór ceramiki prezentowanej na wystawie pochodzi z prac wykopaliskowych prowadzonych przez Muzeum Ceramiki. Największą jego część stanowią naczynia i przystawki wydobyte z łużyckiego popielnicowego cmentarzyska ciałopalnego w miejscowości Nowa (gm. Bolesławiec). Najciekawszym eksponatem z okresu kultury łużyckiej jest skarb przedmiotów brązowych pochodzący ze Starej Olesznej (gm. Bolesławiec). Z miejscowości Olszanica (gm. Zagrodno) pochodzą eksponaty z twierdzy rycerza – rabusia o przydomku Czarny Krzysztof. Wśród nich znalazły się naczynia ceramiczne, podkowy i elementy uzbrojenia charakterystyczne dla późnego średniowiecza. Najbardziej spektakularnym odkryciem archeologicznym było odnalezienie przy ul. Piaskowej w Bolesławcu dołu poprodukcyjnego jednej z pięciu nowożytnych miejskich garncarni. Pośród różnorodnych fragmentów ceramiki odkryto również całe naczynia, podkładki do wypału naczyń, próbniki, kafle garnkowe i płytowe, cegły i spieki z pieca oraz fragmenty zabawek ceramicznych.

Bolesławiec od średniowiecza do XX wieku

Na przełomie XVI i XVII w. Bolesławiec nazywany był „kolebką i rajskim ogrodem śląskiej poezji nowożytnej”. Tu urodziło się wielu bardzo znanych poetów tworzących tzw. pierwszą śląską szkołę poetycką: Martin Opitz, Andreas Tscherning, Andreas Scultetus i Christoph Colerus, a także znany grafik David Tscherning oraz astronomowie: Kaspar Knoll i Christoph Neubarth. W muzealnych zbiorach znajdują się obiekty przybliżające postać twórcy niemieckiej poezji nowożytnej Martina Opitza: barokowa grafika z wizerunkiem poety, wydany w XVII w. zbiór poematów „Geistliche Poemata” oraz kopia XVII-wiecznego portretu autorstwa Barłomieja Strobla znajdującego się w Gdańsku. Cennym nabytkiem są również kroniki, szczególnie XVII-wieczny odpis kroniki F. Holsteina będącej najstarszym bolesławieckim przekazem historycznym. Na ekspozycji prezentowane są ponadto naczynia cynowe i szklane, monety oraz przedmioty codziennego użytku związane z dawnym Bolesławcem. Wiedzę o historii miasta uzupełniają XIX-wieczne grafiki autorstwa C.T. Mattissa i E.W. Knippla, obraz olejny przedstawiający panoramę miasta z 1924 r. autorstwa Hermanna Schäfera, stare fotografie i mapy oraz okazała makieta przedstawiająca centrum Bolesławca z ok. 1805 r. autorstwa Zbigniewa Skopa, wykonana w skali 1:400 (jej wymiary to 2,5×1,5 m). Wart uwagi jest też zespół rysunków stanowiących projekty witraża ze sceną „Sądu Ostatecznego”, wykonanych w 1922 r. przez Artura Henniga – cenionego malarza i ceramika, profesora bolesławieckiej Zawodowej Szkoły Ceramicznej.

Apteka

Najstarsza bolesławiecka apteka „Die Kgl. privilegierte Stadtapotheke zu Bunzlau” została założona w 1558 r. przez Heinricha Weiβkopfa. Znajdowała się w południowej pierzei rynku (obecnie Rynek 7). W połowie XIX w., gdy właścicielem apteki był Karl Wolf, funkcję pomocnika aptekarza sprawował Hermann Mueller. W 1856 r. rozpoczął on wydawanie najważniejszego w Niemczech periodyku branżowego „Pharmazeutische Zeitung”, który ukazuje się do dzisiaj. Kolejna apteka, „Pod Gwiazdą” przy ul. Kubika 12, należąca do aptekarza Seidla, założona została dopiero w 1886 r. (w późniejszych latach przeszła na własność Karla Krebsa). Aptekę „Pod Orłem” przy ul. Daszyńskiego 9 założono w 1920 r. Pierwszą powojenną aptekę uruchomił już w 1945 r. Marceli Najder. Zabytkowy zespół eklektycznych mebli aptecznych, który zobaczyć można w Dziale Historii Miasta, powstał w 1893 r. Wykonany został dla apteki miejskiej w Nowogrodźcu na zlecenie właściciela von Häckela. Apteka ta, założona przed 1690 r., zlokalizowana była pierwotnie przy ul. Bolesławieckiej, a w okresie późniejszym przeniesiono ją do kamienicy w północnej pierzei rynku. Królewskie przywileje uzyskała w roku 1791. W okresie powojennym większą część mebli przeniesiono do Apteki „Pod Wrzosem”, gdzie znajdowały się do grudnia 2005 r. W 2019 r. wystawę wzbogacono o nowe moduły, botaniczny i zwierzęcy, dzięki którym zwiedzający może poznać unikalne właściwości zdrowotne roślin. Na ekspozycji można zobaczyć też spreparowane zwierzęta i zapoznać się z informacjami o ich leczniczych zastosowaniach. Wystawę zamyka prezentacja multimedialna pokazująca mało znane, ciekawe informacje dotyczące aptekarstwa, ziołolecznictwa i alchemii.

Zbiory z epoki napoleońskiej

Tworzona od podstaw kolekcja związana z epoką napoleońską w Bolesławcu i na Śląsku obejmuje obecnie zbiór militariów, grafik, mebli i elementów wyposażenia żołnierzy. Do najciekawszych eksponatów należy francuski pałasz kirasjerów wykonany w cesarskiej wytwórni w Klingenthal w 1813 r. oraz dwie szable francuskiej lekkiej kawalerii, jedna z okresu rewolucyjnego, druga model AN XI. Z broni palnej warte uwagi są: angielski karabin skałkowy Brown Bess, który był używany również przez pruską Landwehrę w 1813 r., francuski pistolet skałkowy model AN XIII z wytwórni w Saint Étienne i karabin skałkowy z wytwórni w Suhl pochodzący z początków XVIII w. (ok. 1701-1705 r.). Wśród innych militariów na szczególne wyróżnienie zasługuje kolekcja kilkudziesięciu pocisków armatnich z przełomu XVIII i XIX w. Wśród pocisków są kule pełne oraz granaty i bomby wypełniane czarnym prochem. Największa z nich to bomba moździerzowa kalibru 10,8 cala o wadze 50 kg. Zbiór grafik prezentuje sceny z udziałem czołowych postaci epoki, takich jak Napoleon, car Aleksander I czy generał Blücher, oraz żołnierzy napoleońskich. Do najciekawszych należą: grafika francuska przedstawiająca wkroczenie Francuzów do Moskwy w 1812 r., scena zwycięstwa księcia Hieronima Bonaparte nad Prusakami pod murami Wrocławia w 1807 r. i plan bitwy nad Kaczawą w 1813 r. W 2019 r. do bolesławieckiego muzeum została wypożyczona kopia obrazu „Bolesławieckie dzieci” autorstwa Carla Marra (depozyt został przekazany przez Haus Schlesien, Königswinter – Heisterbacherrott, a wcześniej należał do „Bundesheimatgruppe Bunzlau zu Siegburg).

Bolesławiec po 1945 r.

Powojenną historię miasta przybliża zwiedzającym ogromny zespół zdjęć archiwalnych. Składają się nań zbiory autorstwa kilku bolesławieckich fotografów. Najbardziej reprezentatywny, będący własnością Alojzego Skorupy, stanowi dokumentację przemian zachodzących w Bolesławcu od 1946 r. do początku lat 80. XX w. Jego najstarsza część została podarowana muzeum przez Alojzego Skorupę w 1968 r., pozostałą partię przekazała do zbiorów jego córka, Aleksandra Kornosz w 1996 r. Zbiory autorskie Henryka Piotrowskiego, Edwarda Opały i Bolesława Mareckiego dokumentujące ważniejsze wydarzenia w historii miasta w minionym ćwierćwieczu zostały przekazane muzeum w ostatnich latach. Archiwalne fotografie doskonale opisują punkty zwrotne w dziejach najnowszych Bolesławca: odbudowę miasta i jego zasiedlenie przez emigrantów z terenów byłej Jugosławii, Kresów Wschodnich, Syberii i Francji, prześladowania polityczne prowadzone przez Urząd Bezpieczeństwa, rozwój miejskich instytucji, organizacji i stowarzyszeń, narodziny i rozkwit podziemnego ruchu solidarnościowego, wreszcie narodziny demokracji i życia samorządowego. Towarzyszą im przedmioty codziennego użytku, należące do dobytku przesiedleńców oraz pisma, dokumenty i listy z archiwum bolesławieckiego oddziału NSZZ „Solidarność” i innych instytucji lokalnych. Wystawę uzupełniają nowoczesne multimedia obejmujące: filmy, prezentacje i nagrania audio, które pozwalają pełniej zaprezentować realia powojennych przemian w regionie.

Rzeźba poplenerowa

W Muzeum Ceramiki znajduje się kolekcja ponad stu rzeźb z lat 1964-2006 stanowiących pokłosie Plenerów Ceramiczno-Rzeźbiarskich odbywających się w Bolesławcu. Plenery te, początkowo ogólnopolskie, od 1995 r. zyskały rangę międzynarodową. Uczestniczą w nich zarówno uznani w świecie artyści, jak i młodzi, zdolni twórcy z wielu krajów. Na wystawie można zobaczyć kilkadziesiąt dzieł znakomitych artystów o międzynarodowej renomie, w tym Elżbiety Grosséovej, Przemysława Lasaka, Krzysztofa Rozpondka, Mirosława Kocińskiego, Andrzeja Trzaski, Jindry Vikovej, Marity Benke-Gajdy, Bronisława Wolanina, Janiny Bany-Kozłowskiej, Dietera Dietza, Krystyny Gay-Kutschenreiter, Stanisława Wiącka, Władimira Hyżyńskiego, Aleksandra Lwowicza, Mirosława Barańskiego, Czesława Matyjewicza, Haralda Jagodzieńskiego, Ruty Benjamini, Pauliny Pokorny-Ziemba, Marion Aksjaer Nielsen, Ewy Różańskiej, Małgorzaty Olkuskiej, Kazimierza Kalkowskiego, Haliny Olasik, Jolanty Kasińskiej, Marii Wojtiuk, Hanny Oksany Lypy, Anny Stawiarskiej oraz Jeng-Daw Hwanga.