logo projektu interreg cz_pl
Strona internetowa wykonana w ramach projektu nr CZ.11.4.120/0.0/0.0/15_006/0000086 pn „Bolesławiec-Vrchlabí – aktywna transgraniczna współpraca muzeów”, dofinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu INTERREG V-A Republika Czeska – Polska 2014-2020.

   kontakt | PL | CZ | EN

Pałac Pücklera jako siedziba Jugendhaus (Dom Młodzieży), l. 20. XX w.

Pałac hrabiego Eduarda von Pücklera

Z muzealnej teki

Budynek dawnego pałacu von Pücklera położony jest przy ul. Zgorzeleckiej 28/29, na terenie dawnego Dolnego Przedmieścia. Najprawdopodobniej już w XVIII w. znajdował się tu zajazd obsługujący osoby podróżujące traktem wiodącym do Drezna. Pierwotne zabudowania przypuszczalnie uległy zniszczeniu w sierpniu 1813 r., w trakcie bitwy o most na Bobrze między wojskami napoleońskimi a oddziałami rosyjskimi i pruskimi. Prawdopodobnie w II połowie lat 40. XIX w. posiadłość została zakupiona przez hrabiego Eduarda Maximiliana Ferdinanda Erdmanna von Pücklera, przedstawiciela śląsko-łużyckiej linii słynnego rodu, do którego należeli także właściciele zamku w Bad Muskau, otoczonego największym w Europie parkiem krajobrazowym w stylu angielskim. Hrabia był dziedzicem majątków m.in. w Rakowicach (Rothlach) i Otoku (Uttig), a jego żona Helena von Larisch-Moenich wniosła w posagu dodatkowo posiadłość w Tomaszowie (Nieder-Thomaswaldau). Hrabia von Pückler nabył teren na przedmieściu Bolesławca przypuszczalnie z myślą o wybudowaniu nowoczesnej podmiejskiej rezydencji, gdzie mógłby się zatrzymać podczas pobytu w mieście lub w czasie podróży kolejowej do Berlina, Drezna czy Wrocławia. Trójskrzydłowy pałac wzniesiono około 1857 r. w modnym wówczas stylu neogotyckim.

Z zachowanych dokumentów wynika, że po śmierci pierwszych właścicieli (Eduard von Pückler zmarł w 1870 r., a jego żona Helena – w 1872 r.) pałac przeszedł na własność lub w dzierżawę hrabiego von Hatzfelda, znanego z zamiłowania do muzyki i koni. Najprawdopodobniej był to Franz Hatzfeld zu Trachenberg, o którym wiadomo, że zmarł w stanie kawalerskim w 1884 r. Organizował on w swym domu ekskluzywne koncerty muzyczne, w których chętnie uczestniczyły mieszczańskie elity. Był także inicjatorem aukcji koni w Bolesławcu, a w przyległym do rezydencji parku wybudował owalną ujeżdżalnię oraz tor jeździecki dla koni.
Około 1880 r. pałac zakupił Samson Woller, pochodzący z Twardogóry przedsiębiorca, który przez wiele lat mieszkał w Anglii, gdzie posiadał przędzalnie wełny czesankowej. W 1855 r. nabył fabrykę katunu w Leśnej, gdzie otworzył pierwszą w Niemczech przędzalnię wełny. W 1873 r. zakupił w Bolesławcu spalony młyn i na tym terenie wybudował drugą przędzalnię (w 1888 r. oba zakłady przekształcono w spółkę akcyjną „Concordia”). Rezydencja w Bolesławcu nie była głównym miejscem zamieszkania potężnego fabrykanta, który prócz pałacu w Smolniku (Schadewalde) koło Leśnej posiadał także pałac z majątkiem ziemskim w Dłoniach koło Rawicza oraz spory klucz dóbr ziemskich w Wielkopolsce. Bolesławiecka posiadłość pełniła raczej rolę „rezydencji służbowej”, gdzie właściciel zamieszkiwał tymczasowo, gdy zaistniała potrzeba bezpośredniego nadzorowania działalności miejscowych zakładów. Tezę tę potwierdza fakt wybudowania na zapleczu pałacu obszernych magazynów. W tym czasie wnętrze rezydencji poddano przebudowie, a na elewacji dodano przedstawienia ikonograficzne związane z rzemiosłem tkackim. Jednocześnie zagospodarowano park przypałacowy, poszerzony w kierunku zachodnim o tereny należące wcześniej do szpitala. Jego kształt był najprawdopodobniej dziełem Eduarda Petzolda, słynnego projektanta ogrodów i parków, który w latach 1863–1886 prowadził w Bolesławcu szkółkę roślin ozdobnych.
Pałac został sprzedany między 1898 a 1900 r. i przez następne 20 lat kilkakrotnie zmieniał właścicieli. Na początku XX w. należał do Giovanniego Vallata (wzmianki z 1903 i 1907 r.), a przed I wojną światową – do właścicieli fabryki wyrobów drewnianych Martin & Barasch (wzmianka w 1913 r.). W 1920 r. budynek został zakupiony przez bolesławiecki magistrat. Po przebudowie otrzymał nazwę Dom Młodzieży (Jugendhaus) i stał się siedzibą różnych instytucji zajmujących się opieką nad dziećmi i młodzieżą. W obiekcie działały bursa dla młodzieży szkolnej, żłobek, przedszkole, schronisko dla turystów, poradnia dla matek i gabinet dentystyczny dla dzieci. Na pierwszym piętrze zachodniego skrzydła mieściła się biblioteka miejska z czytelnią, kierowana przez Oskara Herberta Müllera. W latach 1928–1929 nastąpiła jej przebudowa – połączona ze zmianą wyposażenia – według projektu Artura Henniga, znanego artysty i wykładowcy w Państwowej Zawodowej Szkole Ceramicznej w Bolesławcu. Niedługo potem wszystkie wspomniane instytucje przeniesiono w inne miejsca, a w budynku zaczęła działać placówka pomocy społecznej. Na początku 1933 r. pałac zajęły bojówki SA (oddziały szturmowe NSDAP), które utworzyły w nim swoją szkołę sportową. Rok później budynek przeszedł w ręce innej nazistowskiej organizacji – RAD (Reichsarbeitsdienst – Służby Pracy Rzeszy), która prowadziła w nim szkołę dowódców. Od 1942 r. obiekt pełnił funkcję szpitala wojskowego.
Po II wojnie światowej budynek należał m.in. do Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych, Bolesławieckiego Przedsiębiorstwa Budowlanego, a w 1986 r. został zaadaptowany na potrzeby Powiatowego Zespołu Szkół i Placówek Specjalnych w Bolesławcu. W 2018 r. budynek został odkupiony przez Gminę Miejską Bolesławiec. W odrestaurowanym pałacu powstanie nowa siedziba Muzeum Ceramiki. Inwestycja ta zostanie zrealizowana w ramach projektu „Polska i Norwegia na Europejskim Szlaku Ceramiki: włączenie Bolesławca i Porsgrunn do międzynarodowej sieci współpracy miast o tradycjach ceramicznych”, który otrzymał dofinansowanie z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Godziny otwarcia
w dni świąteczne
w maju 2024 r.

1 maja (środa)
Święto Pracy

Muzeum Ceramiki

11.00-17.00

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

10.00-16.00

3 maja (piątek)
Święto Konstytucji 3 maja

Muzeum Ceramiki

11.00-17.00

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

10.00-16.00

19 maja (niedziela)
Zielone Świątki

Muzeum Ceramiki

nieczynne

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

nieczynne

30 maja (czwartek)
Boże Ciało

Muzeum Ceramiki

nieczynne

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

nieczynne

Skip to content