logo projektu interreg cz_pl
Strona internetowa wykonana w ramach projektu nr CZ.11.4.120/0.0/0.0/15_006/0000086 pn „Bolesławiec-Vrchlabí – aktywna transgraniczna współpraca muzeów”, dofinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu INTERREG V-A Republika Czeska – Polska 2014-2020.

   kontakt | PL | CZ | EN

Obrządek pogrzebowy kultury łużyckiej w epoce brązu

Epoka brązu wywodzi swoją nazwę od nowego materiału, którego używanego do produkcji narzędzi i ozdób. Okres ten przyniósł zmiany nie tylko w technologii wytwarzania przedmiotów, lecz również w relacjach społecznych, wymianie handlowej, a nawet wierzeniach.
Archeolodzy interpretują wierzenia dawnych kultur jedynie poprzez materialne pozostałości tych społeczności tj. miejsca pochówków. Rytuał im towarzyszący pozostaje niestety w sferze hipotez. Na obrządek pogrzebowy składa się szereg praktyk i zachowań związanych ze śmiercią członka danej społeczności, począwszy od przygotowania ciała, ceremonii pogrzebowej po konstrukcję i wyposażenie grobu. Badania naukowe cmentarzysk oraz obiektów im towarzyszących stanowią jedynie próbę analizy relacji wewnątrzspołecznych czy migracji ludności.
Termin kultura łużycka ma dziewiętnastowieczny rodowód. Terminem tym niemiecki patolog, antropolog i prehistoryk Rudolf Virchow określił badaną kulturę archeologiczną, występującą na terenie Łużyc. Kultura łużycka, związana z kręgiem kultur popielnicowych powstała w fazie C epoki brązu (ok. 1350-1300 p.n.e.) na bazie elementów etnicznych i kulturowych przejętych od ludności kultury trzcinieckiej oraz przedłużyckiej. Trwała aż do 550-400 p.n.e., czyli do końca okresu halsztackiego. Należy dodać, że kultury trzciniecka i przedłużycka stosowały szkieletowy obrządek pochówku, dopiero ok. 1350 p.n.e. na tereny tych kultur z zachodu dotarły nowe wierzenia i ciałopalny model pochówku. Możemy zatem mówić o migracji wierzeń dotyczących życia pozagrobowego, a nie o migracji samej ludności. Kultura pól popielnicowych objęła swoim zasięgiem niemal całe terytorium ziem polskich (z wyjątkiem północno-wschodnich skrawków tego obszaru), północno-zachodnią i środkową Słowację, północne i środkowe Morawy, północną i północno-wschodnią część Czech, Saksonię, Łużyce, wschodnią Turyngię oraz wschodnią Brandenburgię. W kierunku wschodnim sięgnęła aż do zachodniej części Wołynia.
Kultura ta charakteryzuje się ciałopalnym obrządkiem pogrzebowym, czyli składaniem do ziemi skremowanych zwłok ludzkich. Zmarłych chowano w płaskich grobach, na wielkich, kilkupokoleniowych cmentarzyskach. Najczęściej spalone i zebrane ze stosu szczątki umieszczano w tzw. popielnicach (urnach) i wkładano je do jamy grobowej wraz z przystawkami – naczyniami, w których ofiarowywano zmarłemu jadło i napoje. W grobach odnajdowana jest również często biżuteria: zapinki, szpile, bransolety itp. wykonane głównie z brązu.
Literatura:

  • A. Noga, Groby symboliczne nosicieli kultury łużyckiej na cmentarzyskach w dorzeczu Odry w epoce brązu i okresie halsztackim, praca magisterska, 2013;
  • M. Gedl, Rola środowiska geograficznego w kształtowaniu się osadnictwa ludności kultury łużyckiej w epoce brązu, [w:] Kozłowski J., Kozłowski S. (red), Człowiek i środowisko w pradziejach, Warszawa, 1983, s. 276-285;
  • A. Mierzwiński, Przemiany osadnicze społeczności kultury łużyckiej na Śląsku, Wrocław, 1994
  • Paulina Kowalczyk-Matys Uniwersytet Jagielloński, „Obrządek pogrzebowy w grupie górnośląsko-małopolskiej kultury łużyckiej jako materialny obraz kultury duchowej i przemian społecznych”, Młoda Muzeologia t. II, 2017, ISSN 2450-7466 DOI: 10.15584/mm.2017.2.2

Godziny otwarcia
w dni świąteczne
w maju 2024 r.

1 maja (środa)
Święto Pracy

Muzeum Ceramiki

11.00-17.00

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

10.00-16.00

3 maja (piątek)
Święto Konstytucji 3 maja

Muzeum Ceramiki

11.00-17.00

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

10.00-16.00

19 maja (niedziela)
Zielone Świątki

Muzeum Ceramiki

nieczynne

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

nieczynne

30 maja (czwartek)
Boże Ciało

Muzeum Ceramiki

nieczynne

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

nieczynne

Skip to content