logo projektu interreg cz_pl
Strona internetowa wykonana w ramach projektu nr CZ.11.4.120/0.0/0.0/15_006/0000086 pn „Bolesławiec-Vrchlabí – aktywna transgraniczna współpraca muzeów”, dofinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu INTERREG V-A Republika Czeska – Polska 2014-2020.

   kontakt | PL | CZ | EN

Obraz Bolesławca w XIX-wiecznym polskim czasopiśmie

W 1883 r., w wydawanym w Warszawie periodyku „Tygodnik Ilustrowany” (nr 53 z dn. 15.08.1883 r), został opublikowany artykuł „Bolesławiec (Bunzlau) na Dolnym Szlązku” przybliżający krótko historię i dzieje najważniejszych zabytków naszego miasta. Towarzyszyły mu dwie ilustracje: na pierwszej stronie pisma przedstawiono widok bolesławieckiego ratusza od strony południowo-wschodniej, a na stronie trzeciej – wnętrze restauracji „Piwnica Ratuszowa” („Rathskeller”), czyli obecnej Sali Ślubów. Oba przedstawienia wykonane zostały w technice drzeworytu sztorcowego przez warszawskiego artystę grafika Józefa Jarmużyńskiego.

Przygotowując obie prace, autor z pewnością wzorował się na ujęciach fotograficznych przedstawianych obiektów. W 2. poł. XIX w. nie stosowano jeszcze w prasie technik druku fotografii z klisz kreskowych lub siatkowych, lecz przenoszono obraz na papier poprzez wykonanie grafiki. Najczęściej były to litografie, ze względu na możliwość wykonania dużej liczby odbitek, lub właśnie drzeworyty, pozwalające na względnie szybkie i proste technologicznie przygotowanie matrycy. Potwierdzają to również proporcje grafik, identyczne ze standardowymi proporcjami fotografii w tamtym okresie (3:2), otwarte kompozycje oraz obecność sztafażu z sylwetkami ludzkimi. Świadczą o tym ponadto dokładność w oddawaniu detali przedstawianych budowli oraz ich wierność z faktycznym stanem w momencie powstania prac, sprawiająca, że grafiki te są w pełni wiarygodnym źródłem ikonograficznym.

Nie zachowały się fotografie, które służyły drzeworytnikowi za wzór, nie mamy zatem pewności co do ich autora. Możemy jednak z dużą dozą prawdopodobieństwa przyjąć, że powstały one w słynnym studio fotograficznym Roberta Scholza. Syn pierwszego bolesławieckiego fotografa w 1867 r. założył atelier w Görlitz, lecz terenem jego działalności był cały region, w tym także Bolesławiec. Świadczy o tym zachowany w jego kolekcji liczny zbiór zdjęć dokumentujących nasze miasto (więcej o działalności Roberta Scholza tutaj)

R. Scholz też jest autorem fotografii ukazującej ratusz od strony południowo-wschodniej, bliskiej ujęciem grafice Józefa Jarmużyńskiego, lecz posiadającej szerszy kadr. Na zdjęciu tym widoczny jest stojący wówczas jeszcze w Rynku pomnik Kutuzowa oraz kamienica Rynek 16 (skrajna południowa kamienica w pierzei zachodniej). Ta ostatnia posiada jeszcze kształt sprzed przebudowy w nurcie historyzującym, co pozwala na określenie czasu powstania fotografii na ok. 1870 r. Obie prace posiadają także uderzająco podobny element sztafażu – wóz konny na pierwszym planie, stojący na prawo od ratusza.

O ile drzeworyt na stronie tytułowej mógł być wzorowany na fotografii starszej, niż powstała w 1883 r., o tyle wystrój wnętrza restauracji „Piwnica Ratuszowa” na drugiej grafice pozwala stwierdzić, że fotografia służąca za jej wzór powstała nie wcześniej niż w 1882 r. Podobna fotografia, lecz prezentująca salę z przeciwnej strony, zachowała się w albumie burmistrza Richtera, stanowiącego niegdyś własność Bundesheimatgruppe Bunzlau zu Siegburg, a obecnie przechowywanego jako długotrwały depozyt w zbiorach bolesławieckiego Muzeum Ceramiki (więcej na temat albumu burmistrza Richtera)

„Tygodnik Ilustrowany” był popularnym czasopismem o tematyce kulturalno-społecznej, rozprowadzanym na całym terenie dawnej Rzeczypospolitej. Był to periodyk niezwiązany z żadną opcją polityczną, publikujący m.in. liczne materiały historyczne i prace literackie. Na jego łamach rozpowszechniali swoje utwory m.in. Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa czy Wincenty Pol.
„Tygodnik Ilustrowany”, wydawany w latach 1859-1939, był pierwszym periodykiem ilustrowanym na ziemiach polskich, przez długi czas publikującym grafiki w technice drzeworytniczej. Jego wydawca założył nawet własną drzeworytnię na potrzeby pisma. Dzięki temu w czasopiśmie zamieszczano widoki ilustrujące artykuły oraz reprodukcje dzieł sztuki. Józef Jarmużyński (1858-1936), specjalizujący się jako grafik w drzeworycie sztorcowym, był stałym współpracownikiem tego czasopisma. Wykonał dla niego ponad 100 prac, odtwarzając widoki miast i obiektów oraz rysunki i obrazy ówczesnych artystów polskich, takich jak Tadeusz Ajdukiewicz, Feliks Brzozowski, Józef Ejsmond, Jan Konopacki, Apoloniusz Kędzierski, Jan Kauzik, Stanisław Masłowski, Feliks Sypniewski czy Alfred Wierusz Kowalski.

Godziny otwarcia
w dni świąteczne
w maju 2024 r.

1 maja (środa)
Święto Pracy

Muzeum Ceramiki

11.00-17.00

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

10.00-16.00

3 maja (piątek)
Święto Konstytucji 3 maja

Muzeum Ceramiki

11.00-17.00

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

10.00-16.00

19 maja (niedziela)
Zielone Świątki

Muzeum Ceramiki

nieczynne

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

nieczynne

30 maja (czwartek)
Boże Ciało

Muzeum Ceramiki

nieczynne

Centrum Dawnych Technik Garncarskich

nieczynne

Punkt Informacji Turystycznej

nieczynne

Skip to content