„Twórzcie, ponieważ sztuka stanie się dla współczesnego człowieka najważniejszą kategorią. Bądźcie awangardą!”
Muzeum Ceramiki w Bolesławcu wspólnie z Bolesławieckim Ośrodkiem Kultury – Międzynarodowym Centrum Ceramiki rozpoczyna publikację cyklu postów prezentujących bolesławieckich artystów. Jest to też jeden z elementów planowanej przez Muzeum wystawy poświęconej działalności bolesławieckiego środowiska artystycznego, będącej równocześnie trzecią odsłoną projektu „Przyjaciele dla nowego Muzeum”.
W pierwszym poście przypominamy postać wybitnej artystki i pedagoga, nieodżałowanej pamięci Jolanty Ajlikow-Czarneckiej, która dla wielu bolesławian do końca życia pozostała „kochaną Panią Profesor”.
Jolanta Ajlikow-Czarnecka (ur. 29 lipca 1929 r. w Łodzi) studiowała malarstwo pod kierunkiem Wojciecha Weissa, Adama Marczyńskiego, Czesława Rzepińskiego i Jonasza Sterna oraz grafikę pod kierunkiem Witolda Chomicza w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, które ukończyła w 1956 roku.
W 1954 r. zamieszkała w Bolesławcu, gdzie odkryła swoje drugie powołanie – edukację artystyczną dzieci i młodzieży. Pracowała w Zespole Szkół Zawodowych przy ul. Komuny Paryskiej, Liceum Pedagogicznym i Liceum dla Wychowawczyń Przedszkoli, Szkole Podstawowej nr 5 i Młodzieżowym Domu Kultury. Najdłużej, bo 22 lata (1970-1992) zajmowała się dydaktyką wychowania plastycznego w I Liceum Ogólnokształcącym im. Wł. Broniewskiego. W roli pedagoga dała się poznać jako charyzmatyczna, niezwykle dynamiczna osoba o ogromnej wrażliwości, obdarzona odwagą bezkompromisowej, szczerej wypowiedzi. Była zawsze autentyczna i wierna wyznawanej przez siebie hierarchii wartości. Jej zdolność odnajdywania w ludziach pierwiastka piękna i prawdy postawiła ją w gronie najwybitniejszych nauczycieli plastyki w Polsce. Uzyskała najwyższy, III stopień specjalizacji pedagogicznej, a od 1985 r. rozpoczęła wdrażanie autorskiego programu nauczania plastyki.
W ciągu przeszło 30 lat pracy pedagogicznej wykształciła szereg znanych postaci świata kultury, w tym twórców, krytyków i historyków sztuki. Z uczniami łączyły ją bliskie, niemal rodzinne więzi, które utrzymywały się jeszcze przez długi czas po ukończeniu szkoły.
Przez wiele lat była głównym inicjatorem Powiatowego Turnieju Wiedzy o Sztuce, który stworzyła w 1972 r. z myślą o otwarciu i uwrażliwieniu dzieci i młodzieży na sztukę. Od 2009 r. turniej nosi jej imię.
Artystka przez cały czas łączyła pracę pedagogiczną z własną twórczością. Uprawiała malarstwo, rysunek i grafikę, poszukując różnorodnych form wypowiedzi. Obok obrazów olejnych tworzyła pastele, ekspresyjne portrety malowane akrylami i kolaży, wykonane głównie z papieru jako konstrukcje komponowane na zasadzie kontrastów. Zajmowała się też parateatrem i ruchem performance. W jej pracach widać fascynację ideą „czystej formy”, dążenie do abstrakcyjnej geometryzacji świata przedstawionego, podkreślonej rozedrganą kolorystyką. Swój dorobek prezentowała na wystawach indywidualnych w Bolesławcu, Zgorzelcu i Jeleniej Górze oraz na wielu wystawach zbiorowych w kraju i za granicą.
Została uhonorowana między innymi: Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Krzyżem Zasługi, Orderem Polonia Restituta oraz nagrodami i wyróżnieniami ministra oświaty, ministra edukacji i ministra kultury i sztuki.
Jolanta Ajlikow-Czarnecka zmarła 12 lipca 2007 roku w Bolesławcu. Została pochowana w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Jazgarzewie.
10 lat po śmierci artystki, w 2017 r., zorganizowana została obszerna wystawa monograficzna w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, Oddział w Bolesławcu.
Dziękujemy za współpracę przy tworzeniu artykułu córkom Jolanty Ajlikow-Czarneckiej – pani Tatianie Czarneckiej i pani Iji Czyżewskiej, pani Ewie Browarczyk, założycielce Pracowni na Rzecz Pamięci Jolanty Ajlikow-Czarneckiej, panu dr. Adamowi Banieckiemu, kierownikowi Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Oddział w Bolesławcu oraz redakcji portalu istotne.pl, która zrealizowała filmowy portret artystki zatytułowany „Sztuką byłoby być kimś innym”:
